Villa Adriana in boekvorm: 'Een villa vol verhalen'
Algemeen'Iedereen bewaart ontzettend goede herinneringen aan de periode die ze in het huis hebben doorgebracht'
Door Henri Walterbos
GROENLO - Met de realisering van Brouwersnös heeft Villa Adriana zijn zoveelste bestemming. Met zijn eerste functie als directeurswoning van de Grolsch, voor brouwersfamilie de Groen, kwamen voor de nieuwe eigenaren van het pand, de neven Andries en Frans de Groen, en Jos Oostendorp als vanzelf oude verhalen naar boven. Zo merkten ook Irmgard Bomers, nicht van Jos en dochter van Hendrik Bomers uit Eefsele, en haar moeder Mini Bomers - Oostendorp uit Groenlo, die van 1950 tot 1957 in de huishouding werkte bij de familie de Groen in Villa Adriana. Een periode waaraan zij dierbare herinneringen bewaart.
Tal van herinneringen van mensen die in de villa hebben gewoond of gewerkt in de periode van 1909 tot heden zijn door Irmgard Bomers opgeschreven in het boek 'Een villa vol verhalen', voorzien van sprekende afbeeldingen. "Wij zijn opgegroeid in Arnhem met verhalen over de villa, omdat mijn moeder daar gewerkt heeft", begint Irmgard. "Tot aan haar trouwen heeft ze zeven jaar voor Cobus de Groen en echtgenote Henriëtte gewerkt. Het gezin telde de zoons Theo, Herman, Jaco, Hein, Hans en Frits, en dochter Jetty, die als Jetty Nieuwerkerk - de Groen haar herinneringen eveneens deelt in het boek. Haar broers zijn allemaal overleden. Mijn moeder vertelde altijd hoe geweldig ze het daar had gehad. Ze kookte gerechten voor ons die ze ook in de villa kookte. Met een van deze gerechten, 'pittige Hollandse eieren', is het verhaal eigenlijk begonnen. Dat gerecht maakte ze altijd als de zonen van college thuiskwamen op vrijdag."
In de villa kijken
"Mijn moeder had altijd iets van 'goh, wat zou het leuk zijn nog weer een keer in die villa te kunnen kijken'. Als kind hoor je dat aan, maar komt het er niet van. Toen we hoorden dat Jos een van de mede-eigenaren werd, kwam dat toch ineens heel dichtbij." December 2016 bracht Mini een bezoek aan de villa, met haar vier dochters. "Voor het eerst in zestig jaar zette ze er weer een stap over de drempel. Toen had ik er zelf ook ineens een beeld bij. Het was best een beetje teleurstellend, want toen we binnenkwamen zag mijn moeder nauwelijks iets herkenbaars uit die periode. Toen kreeg ik het idee om een boek te schrijven over de villa als eerbetoon aan mijn moeder. Dat heeft te maken met het werk waar ik me normaliter mee bezig hou. Hoe ziet de toekomst van werken eruit? Een baan voor het leven komt niet meer terug, maar per saldo verandert er minder dan we nu denken. Ik geloof er heel erg in dat oude bestemmingen weer nieuwe waarde kunnen krijgen in de tijd. Ik heb toen met Jos overlegd om te kijken of ik wat meer verhalen over die villa boven water zou kunnen krijgen, en als dat zou lukken, om er een boek over te schrijven."
Pittige Hollandse eieren
In een jaar tijd is het 64 pagina's tellende boek tot stand gekomen. "Toen ik er mee aan de slag ging ben ik op Facebook begonnen met het verhaal 'pittige Hollandse eieren' in een blog neer te zetten, om mensen te verleiden hun verhalen over de villa te vertellen. Het heeft geresulteerd in een boek met ooggetuigenverslagen van mensen die door de jaren heen in de villa hebben gewoond of gewerkt. Ook kwam ik in contact met Jetty de Groen, die hiermee ook weer in contact kwam met mijn moeder na zestig jaar. Best wel bijzonder. Vooral ook omdat dan duidelijk wordt dat herinneringen kunnen verschillen. Zo kan Jetty zich het gerecht 'pittige Hollandse eieren' geenszins herinneren," lacht Irmgard. "Het is het slotverhaal van het boek geworden."
Ondersteund
In haar zoektocht naar informatie over de villa, waar ze zelf niets van wist, werd ze ondersteund door neef Roy Oostendorp, die veel gegevens boven tafel haalde. "Er kwam ook een reactie van Rutger Laarhuis die vertelde er tien jaar als klein kind te hebben gewoond met zijn ouders, die er een fysiotherapie runden. Leuk om een verhaal te hebben van iemand die het allemaal meegemaakt heeft in de tijd dat hij een kind van een jaar of tien, twaalf was, samen met zijn moeder."
'Jantje zestiene'
"Iedereen die ik heb gesproken bewaart ontzettend goede herinneringen aan de periode die ze in het huis hebben doorgebracht", stelt de schrijfster vast. In het boek ook het verhaal van 'Jantje zestiene', een bewoner van de Paulusstichting, die in de jaren 70/80 in het pand gevestigd was. "Jan stond altijd buiten op de stoeprand zodanig te wiebelen dat het leek of hij over wilde steken." Menig Grollenaar zal het zich herinneren. Voor het boek sprak ze hierover met Victor Frankhuizen, oud-werknemer van de Paulusstichting, die in die jaren in de villa werkzaam was. Via neef Jos kwam Irmgard in contact met Cees van Krey van JPR-advocaten, die vertelde over de tien jaar dat het advocatenkantoor in de villa gevestigd was." Voor Irmgard was het verhaal op een gegeven moment rond. "Dan moet je er een keer een eind aan maken. De cirkel is rond voor mij, maar wel met een open einde. Het boek eindigt dan ook met een paar blanco pagina's waar je je eigen herinneringen aan de villa op kunt schrijven."
Trots
"Ik ben er best wel trots op. Uiteindelijk werd het een familieproduct. De een kon de opmaak doen, de ander het ontwerp. Het is hiermee niet alleen een eerbetoon aan mijn moeder geworden, zoals ik er eigenlijk aan begonnen ben, maar de vaders van Jos en Roy hebben ook bij Grolsch gewerkt. Hun verhaal staan in het hoofdstuk 'Vakmanschap'."
In het boek ook het verhaal van sterke vrouwen die op de achtergrond een rol speelden. "Met het geld van Adriana Luyben (1861), afkomstig van een rijke herenboer uit Hedikhuizen (Noord-Brabant) - later echtgenote van Theo de Groen, (de ouders van Cobus de Groen) - heeft Theo 'De Klok' overgenomen en heeft hij het huis kunnen bouwen. Theo de Groen werkte in die jaren bij een bierbrouwer in Heusden."
In 1890 trouwt Adriana met Theo. Ze verhuizen naar Zeist en later Utrecht waar Theo werkt als brouwmeester. Hun eerste zoontje wordt doodgeboren. Clazien is hun oudste en enige dochter. Daarna komen er nog zes kinderen. De jongste twee overlijden begin 1900 kort na hun geboorte. Theo, Cobus, Andries en Piet groeien op in Groenlo, omdat hun vader in 1896 brouwerij De Klok koopt met geld uit de verkoop van landerijen van zijn vrouw. Clazien de Groen legt op 10 april 1909 de eerste steen voor Villa Adriana. De naam van het huis is een eerbetoon aan haar moeder, Adriana Maria Luijben, die drie jaar daarvoor overleed.
'Voor het eerst gewaardeerd'
Irmgard is ervan onder de indruk dat de periode van zeven jaar zo'n ontzettende impact op haar moeder heeft nagelaten. "Het was die periode dat mijn moeder voor het eerst in haar leven als mens zo gewaardeerd werd, door met name Cobus de Groen. Daarvoor werd ze altijd maar gewoon uit werken gestuurd. Dit was haar eerste zelfgekozen baan." In het boek ook een passage over hoe goed het personeel van de brouwerij het had onder Cobus de Groen. In de oorlog werd men gewoon doorbetaald, ondanks dat er geen werk was. "Mijnheer zorgde goed voor zijn medewerkers. 'Bedenk altijd', zo onderwees hij zijn zonen luid en duidelijk, 'dat achter iedere man een vrouw en kinderen staan die van hem afhankelijk zijn. Dat moet je nooit vergeten.' Of dit: 'A'j gewoon oe beste doot, he'j hier wark veur't leaven', zei Cobus. Het hele sociale komt in die villa weer terug als ontmoetingsplek. De familie de Groen heeft in Groenlo veel credits opgebouwd."
De nieuwe eigenaren willen in dezelfde geest verdergaan. Bij de presentatie van het boek zal Jetty ook aanwezig zijn. Dit in tegenstelling tot hetgeen ze altijd gezegd heeft. "Ze wilde er nooit meer naar toe omdat ze de goede herinneringen vooral wilde bewaren. Ze is ten tijde van het advocatenkantoor nog een keer rondom de tuin gelopen, maar is toen zo geschrokken dat ze daarna nooit meer geweest is. In 1970 is ze voor het laatst binnen geweest."
Te koop
Het boek wordt een week voor de officiële opening van Brouwersnös, op 28 september, gepresenteerd in de villa en is vanaf dan in Groenlo verkrijgbaar bij Bruna, Boekhandel Wiegerink en Brouwersnös. In de voorverkoop kost het boek 9,95 euro. Op alle drie adressen kan hiervoor ingeschreven worden. Na 21 september kost 'Een villa vol verhalen' 14,95 euro. Het boek is ook online verkrijgbaar, via bestelmijnboek.nl en bol.com. Leden van de Oudheidkundige Vereniging Groenlo krijgen het boek gratis, thuisbezorgd en al.
