Oude Wasserij definitief geen gemeentelijk monument meer?

Ook de fabrieksschoorsteen moet het loodje leggen

Door Theo Huijskes

GROENLO - Het gaat er inmiddels op lijken dat de voormalige wasserij/blekerij Slijkhuis in Groenlo, destijds gelegen aan het eind van de voormalige Woerdseweg en tegenwoordig aan De Bleek in de nieuwbouwwijk De Woerd/Brouwhuizen, definitief gaat verdwijnen. Dit betekent dat de plannen om het inmiddels bijna helemaal gesloopte pand en de grotendeels in elkaar gezakte schoorsteen een plekje op de monumentenlijst van de gemeente Oost Gelre te geven, definitief in de ijskast kunnen. Dit zo goed als zeker tot volle tevredenheid van alle bewoners in de woonwijk Brouwhuizen in het algemeen en de naaste buren van de in verval geraakte gebouwen in het bijzonder.

Volgens Peter Ballast, medewerker van de gemeente Oost Gelre, blijken de destijds uitgekristalliseerde plannen bij nader inzien niet het gewenste resultaat te hebben. "Nadat in eerste instantie het fabrieksgebouw al was afgevallen, is nu ook de helemaal ingezakte schoorsteen aan de beurt. Om de schoorsteen alsnog als monument te behouden en vervolgens te kunnen restaureren, moet er naar mijn mening zeker een bedrag van 35 duizend euro in geïnvesteerd worden. Nu ben ik niet degene die de beslissing moet nemen, maar ik kan mij niet voorstellen dat de monumentencommissie hieraan nog een positieve wending gaat geven. Zeker omdat de schoorsteen in navolging van het inmiddels vrijwel ter ziele zijnde bedrijfsgebouw geen tot weinig toegevoegde waarde meer heeft.”

Plannen voor een bed & breakfast
Overigens heeft het college van B&W reeds in november 2017 besloten om, toen nog met uitzondering van de oude monumentale schoorsteen, de status van gemeentelijk monument van toen het pand Woerdseweg 8 af te halen. Toen al was het college van mening dat het geen zin meer had om de volledige monumentale status in stand te houden, terwijl het grootste gedeelte van het oude bedrijfspand onder de sloophamer zou gaan. Voor dit laatste werd destijds ook gekozen om de verkoop van bouwkavels ten behoeve van nieuw te realiseren woningen mogelijk te maken. Overigens dateren de eerste gesprekken reeds van juli 2012, toen er met de eigenaar van de opstallen (Frans Lageschaar, ThH) een overeenkomst is gesloten. Deze overeenkomst bevatte bepalingen om de bedrijfsbestemming eraf te halen, waardoor het bestemmingsplan De Woerd/Brouwhuizen ontwikkeld kon worden. In navolging daarvan heeft de gemeente Lageschaar de gelegenheid geboden om een aantal woningen op dezelfde locatie te ontwikkelen. Ook waren er in de beginperiode plannen voor de realisatie van een bed & breakfast met horeca. Uit een nader onderzoek bleek echter dat hiervoor, zeker financieel gezien, geen sluitende business case was te realiseren.

'Wij zijn altijd aan het lijntje gehouden'
Desgevraagd deelt eigenaar Frans Lageschaar, inmiddels 88 jaar en bijgestaan door zijn zoon Sander, mee dat hij door de gemeente altijd aan het lijntje is gehouden en dat hij bij alle gesprekken dan wel onderhandelingen alleen maar weerstand heeft ondervonden en totaal geen medewerking. “Ze hebben mij altijd gezien en behandeld als een domme boer. Enerzijds beseft men niet dat ik tot de derde generatie Lageschaar behoor, die hier is geboren, opgegroeid en nog steeds woont, maar anderzijds verwacht dezelfde gemeente wel dat Lageschaar alles betaalt. Dus ik kan het niet anders uitleggen dan dat men de gevolgen van dit alles over zichzelf heeft afgeroepen. Zo ben ik bijvoorbeeld altijd bereid geweest om het totale perceel met een oppervlakte van circa 3 duizend vierkante meter aan de gemeente te verkopen, maar wanneer men het vervolgens aandurft om dan een bod te doen van 50% van de werkelijke marktwaarde, zet ik de hakken in het zand.”

Aangevuld door zoon Sander, die het heeft over een gebed zonder eind. “De huidige malaise is reeds begonnen in 2004 in toen nog de gemeente Groenlo. Inmiddels 16 jaar later zijn wij nog geen steek verder. Neem bijvoorbeeld de fabrieksschoorsteen. Wanneer de gemeente eerder stappen had ondernomen en daarbij de vereiste daadkracht aan de dag had gelegd, had voorkomen kunnen worden dat deze schoorsteen bij de storm in 2019 grotendeels werd verwoest. En dan te bedenken dat mij ter ore is gekomen dat de gemeente Oost Gelre nu een scenario overweegt, waarbij men voornemens is om te gaan voor een zogenoemde historische, tevens monumentale, industriële ruïne.” Vader Frans en zoon Sander schieten beiden in de lach om er vervolgens in koor aan toe te voegen: “Wij kunnen begrijpen dat mensen zich storen aan deze puinzooi, maar wanneer buren, voorbijgangers en anderen hun beklag willen doen, moeten zij niet bij ons, maar bij de gemeente Oost Gelre zijn!”

Reactie van de gemeente Oost Gele
De kritische kanttekeningen van de familie Lageschaar zijn voor de gemeente Oost Gelre aanleiding om te reageren. Wethouder Marieke Frank erkent dat het traject rondom de voormalige wasserij al geruime tijd loopt. “Dit heeft inderdaad te maken met het gegeven dat wij er financieel gezien niet met elkaar zijn uitgekomen. Daarbij maak ik wel de aantekening dat de waarde van de beschikbare grond die de eigenaar in gedachten heeft, niet overeenkomt met de daadwerkelijke, door ons te hanteren marktwaarde. Vervolgens zijn er ten behoeve van de realisatie van de nieuwbouw woonwijken De Woerd en Brouwhuizen afspraken gemaakt met de familie Lageschaar. Een belangrijk onderdeel van die afspraken was dat de familie Lageschaar voor de wasserij een plan zou maken, waarbij de contouren van de gebouwen zichtbaar zouden blijven en de schoorsteen zou worden gerestaureerd. Eén onderdeel van het plan is vervolgens door de familie Lageschaar in samenspraak en conform de afspraken met de gemeente uitgevoerd. De contouren van de wasserij zijn wel gehandhaafd en als een ‘soort van’ ruïne uitgevoerd. Dit was vooraf zo overeengekomen. Echter het eindresultaat is niet zoals wij dat vooraf met elkaar voor ogen hadden. Daarom zijn de contouren voor passanten helaas niet te interpreteren als een voormalige wasserij annex blekerij.”

Het woord is nu aan de monumentencommissie
Wethouder Frank geeft aan dat de belevingswaarde in de ogen van het college van B&W daardoor niet aanwezig is en het geheel eerder rommelig oogt dan dat het een waardevolle aanvulling is voor het gebied. “Dit is jammer, want het idee van een herinnering aan de functie, die de wasserij annex blekerij in dit gebied heeft gehad, was een mooi en lovenswaardig streven. Overigens mag daarbij niet onvermeld blijven dat een ander onderdeel van het plan, te weten de restauratie van de schoorsteen, nog niet door de familie Lageschaar is uitgevoerd. Dat de storm in 2019 de schoorsteen nog verder heeft doen aftakelen, is dan ook erg spijtig. Daarmee is tevens de vraag naar voren gekomen of het nog wel zinvol is om deze schoorsteen deels weer opnieuw op te metselen. De karakteristieke scheve schoorsteen, die voor veel Grollenaren zo herkenbaar was, komt daarmee niet terug. Immers, in dat geval zou het gaan om de aanblik van een opzichzelfstaande schoorsteen, die geen enkele relatie meer heeft met de omliggende bebouwing en waarbij het ensemble van wasserij en schoorsteen verloren is gegaan. Deze vraag ligt nu op het bordje van de monumentencommissie, die daar een oordeel over moet geven. Zodra dit advies er is, zullen wij als college in gesprek gaan met de familie Lageschaar om te bezien wat de eventuele, verdere mogelijkheden zijn.”