Marike Jager zet geluiden 80-jarige oorlog op muziek in ode aan Frederik Hendrik: ‘Freddy’

'Ik vind oorlog helemaal niet menselijk, maar het is wel één mens die zo’n leger leidt daar'

Door Henri Walterbos

GROENLO - Anders dan voorgaande edities het geval vond het Erfgoedfestival dit jaar voornamelijk digitaal plaats. Ondanks corona werd er een passende invulling aan het festival gegeven. Tien topartiesten lieten zich inspireren door hun verblijf op de erfgoedlocatie én door het thema Oost / West (het thema van de Maand van de Geschiedenis). Een van de locaties dit jaar het Stadsmuseum Groenlo waar de multi-getalenteerde singer-songwriter, muzikante en zangeres Marike Jager zich door liet inspireren, in opdracht. Afgelopen week verschenen de resultaten, plus korte impressies over het proces, op de site van het Erfgoedfestival. Marike Jager schreef en vertolkte het indrukwekkende ‘Freddy’, geïnspireerd door Frederik Hendrik.

Andere vorm
De organisatie van het Erfgoedfestival maakte de keus het festival door te laten gaan, zij het in een andere vorm, vanwege corona. Gedeputeerde Cultuur en Erfgoed Peter Drenth hierover in de aankondiging: “Ik ben blij dat, met alle regels rond Covid19, het Erfgoedfestival door kan gaan. Ook onze erfgoedinstellingen hebben het zwaar. Veel vrijwilligers kunnen of mogen niet actief zijn met iets wat ze juist zo graag doen. Dat dit toch door kan gaan, is een lichtpunt. Misschien een beetje anders dan anders, maar met een mooi afwisselend programma, dat voor iedere inwoner van Gelderland wel iets moois biedt.”

Marike Jager
Marike Jager timmert al vele jaren zeer verdienstelijk aan de weg als singer-songwriter/zangeres met een geheel eigen stijl. Ze is onderscheidend, boeiend. In 2019 lanceerde ze haar inmiddels vijfde album, ‘Hey Are You OK?’, een ode aan de imperfecte mens.

In een terugblik op de opdracht voor het Erfgoedfestival vertelt ze op beeld haar eigen insteek te hebben gekozen. “Ik werd aan het Stadsmuseum Groenlo gekoppeld. Ik had geen idee wat me te wachten stond. Best wel spannend en open. Je gaat daar naar binnen en dan moet je geïnspireerd raken. Dat is best wel moeilijk omdat het dan ‘moet’, maar tegelijkertijd een uitdaging. Ik ben daar gaan rondwandelen, werd rondgeleid en er werd me van alles verteld. Toen ben ik een beetje gaan zoeken. Ik bedacht ‘laat ik iets met geluid gaan doen,’ want ik maak graag muziek, maar hoe maak je nou geluid met een museum? Toen kwam het idee in me op om heel voorzichtig te vragen of ik alles achter dat glas vandaan kon trekken en met een microfoontje op te nemen.” Haar verzoek werd gehonoreerd. “Het is een klein museum maar het was sowieso een hele warme ontvangst daar. Ik heb daar een halve dag thee zitten drinken en kletsen. Op een gegeven moment kwamen er vier vrijwilligers met sleutelbossen aan om mij te helpen alles van achter dat glas vandaan te krijgen. Dat ging heel goed, mocht sabels, kogels en geweren eruit halen, hagel, van alles. Toen waren er nog muntjes die ik zo mooi vond. Dat geluid van die muntjes leken me ook zo mooi, maar die lagen onder een glazen plaat. Daar was een zuignap voor nodig om dat glas omhoog te tillen. Toen moest er weer een nieuwe vrijwilliger gebeld worden met ook weer een bos sleutels, waarbij de 18de sleutel de sleutel was om de kast mee te openen waar de zuignappen instonden. Ik heb alles mogen opnemen. Ik heb al wel eens eerder iets opgenomen met geluiden in het lied ‘The burning sun’ maar dit was totaal anders.”

‘Freddy’
Het eindresultaat is ‘Freddy’. “Op de toetsen, de gitaar en mijn stem na komen alle geluiden uit het Stadsmuseum. Het mooie is dat het geluiden zijn uit de 16de eeuw. Alles vergaat, verhalen worden veranderd, aangepast, maar zo’n geluid klinkt nu exact hetzelfde als toen. Dat realiseerde ik me later pas, maar ik vond het een mooi gegeven dat je de geluiden van toen weer hoort. Ik had ook een lievelingsgeluid, het harnas. Waanzinnig. Een zware kogel over de vloer rollen, dat hoor je dus allemaal. Je kunt met geluiden heel veel maken. Ik heb een voorliefde voor geluiden, merk ik. Dat komt hier dan helemaal naar buiten.”

Voor de tekst liet ze zich inspireren door Frederik Hendrik. “Het is eigenlijk liefkozend voor Frederik Hendrik die het leger leidde destijds en Groenlo weer heroverde. Het lied is eigenlijk voor hem geschreven, opgedragen. Ik schrijf niet graag over hele grootse thema’s. Dat ligt me niet. Ik zoek vaak iets kleins, iets menselijks. Er was in dat museum een ruimte waar allemaal portretten van hem hingen. Toen ben ik een beetje over hem gaan lezen. Hij mocht graag dansen, was nogal ijdel, gaf graag feesten met veel eten. Ik dacht ‘ja, dat is ook de mens.’ Ik vind oorlog helemaal niet menselijk, maar het is wel één mens die zo’n leger leidt daar. Ik vind het dan fijn om in te zoomen op zo’n persoon die dan Groenlo zo binnenkomt.”

Voorzitter van het Stadsmuseum, Jeroen Tank, is enthousiast over de bijdrage van Marike Jager. “Bijzonder goed gedaan. Als je ziet hoe het allemaal gedaan heeft, het rollen van die kanonskogel, het overgieten van hagel in een tinnen schaaltje, het spannen van een geweer, het afgaan van een houtsteenslot, percussieslot, prachtig. Echt prachtig!”

Bekijk hier het interview, de impressies van het proces en het optreden van Marike; erfgoedfestival.nl/artiesten/marike-jager.