Afbeelding

Geluk

Opinie

Geluk

Door lichamelijke ongemakken en door twijfels en angst bevangen, verloor ik, eind vorige eeuw, het geloof in een goede afloop van mijn studie. Ik stopte. Mijn vader was docent en er heerste, net als nu, een lerarentekort. Ik kreeg een belletje van de toenmalige locatiedirecteur van mijn oude school omdat mijn vader hem erop had gewezen dat ik misschien wel een vacature kon vervullen. Ik werd docent en haalde, al werkend, de benodigde diploma’s. Het beviel en ik ben nooit meer weggegaan. 

Ik had geluk. Mensen hebben de neiging hun succes toe te schrijven aan eigen capaciteiten. Logisch misschien, maar onderzoek uit 2018 toont aan dat de werkelijkheid anders is. Hoewel kwaliteiten als de wil om hard te werken, talent en het lef om risico’s te nemen door alle sociaal-economische lagen van de samenleving gelijkelijk verdeeld blijken, is het overgrote deel van de welvaart in handen van een klein deel van de bevolking. Voor al die capaciteiten die we in onze cultuur onmisbaar achten om het te maken in het leven is er niet eentje doorslaggevend. Jouw noeste arbeid steekt schril af bij ontelbare anderen met minder succes. Jouw uitzonderlijke talent is maar gewoontjes in vergelijking met mensen in minder benijdenswaardige posities. Alle kwaliteiten waar we bij onszelf trots op zijn en die we zo graag naar voren schuiven om ons succes te verklaren, vallen in het niet bij die ene kwaliteit die nou net geen kwaliteit is: geluk.

Dat zou niet zo erg zijn als er niet ook een keerzijde aan zat. Zij met minder geluk of, erger, met pech hebben het nakijken. Mensen die niet in dit land geboren zijn, of niet in de juiste wieg, of ziek werden, die niet de juiste mensen tegen het lijf liepen, niet in de eerste helft van het jaar geboren zijn, (ja, echt: profvoetbal), geen makkelijk uit te spreken achternaam hebben (bestuurlijke functies) of een achternaam die begint met een letter vroeg in het alfabet (wetenschap) maken beduidend minder kans succesvol en dus welvarend te zijn. Deze en ontelbaar veel andere factoren die allemaal met willekeur te maken hebben, bepalen je plek op de sociaal-economische ladder.

En daar wringt het: want hoe grappig het ook is je succesvolle oom op een feestje uit te dagen met de opmerking dat hij gewoon geluk heeft gehad; de misconceptie dat succes met jezelf te maken heeft en het gebrek aan succes dus de schuld is van jezelf, is zo diepgeworteld dat zelfgenoegzaamheid, onverschilligheid en zelfs haat ten opzichte van mensen die het minder hebben op de loer liggen.

Om de invloed van geluk enigszins te dempen moet, toont hetzelfde onderzoek aan, iedereen goed en gelijkwaardig onderwijs krijgen. De energiecrisis en de enorme inflatie die het leven voor velen onbetaalbaar maken, luiden meer ellende in voor hen die het al moeilijk hadden. Geldzorgen en koude huizen zullen leiden tot meer stress, meer scheidingen, meer huiselijk geweld. En dat is slecht voor de schoolprestaties van de kinderen. Dubbel pech.

Ik heb thuis de verwarming aangedaan. Het werd te koud. Mijn uitsteldagen zijn voorbij. Ik heb het geluk dat ik dat kan betalen. Natuurlijk, ik werk hard maar in Groenlo wonen mensen die veel harder werken dan ik maar die noodgedwongen langer in de kou zitten.

Je gebrek aan welvaart is niet je eigen schuld, je welvaart niet je eigen verdienste. Is dat erg? Daar ga ik niet over. Maar mocht het geluk je aan de goede kant van de streep hebben gebracht, is bescheidenheid op z’n plek. Een uitgestoken hand naar de andere kant ook.

En mocht deze boodschap je niet bevallen? Pech gehad.


ivargierveld@hotmail.com

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant