De gebieden waarbinnen gezocht gaat worden naar locaties voor windturbines. Foto: RES Achterhoek
De gebieden waarbinnen gezocht gaat worden naar locaties voor windturbines. Foto: RES Achterhoek

Meer panelen en turbines nodig om doelstellingen te halen

Economie

RES Achterhoek 1.0 gepresenteerd

Door Mark Ebbers

DOETINCHEM/ACHTERHOEK - In Innovatiecentrum De Steck in het centrum van Doetinchem werd op dinsdagmiddag 13 juli de Regionale Energie Strategie (RES) Achterhoek 1.0 gepresenteerd. Een (voorlopig) plan voor het realiseren van meer duurzame energie met wind en zon.

De acht gemeenten die samen de RES-regio Achterhoek vormen zijn Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. Samen met de provincie Gelderland en waterschap Rijn en IJssel willen ze in 2030 in de Achterhoek 1,35 TWh aan duurzame energie opwekken met zon en wind. 1,35 Terrawattuur is gelijk aan 1,35 miljard Kilowattuur.
Dat staat in het gepresenteerde ontwerp van de Regionale Energiestrategie Achterhoek (RES) 1.0 dat recent door alle dagelijks besturen van de partners is geaccordeerd. Na het zomerreces gaat deze ontwerp-RES 1.0 naar de volksvertegenwoordigers, de gemeenteraden van de acht gemeenten, ter besluitvorming.
De Achterhoek is één van de dertig regio’s in Nederland die met de RES haar verantwoordelijkheid neemt om bij te dragen aan de uitvoering van het landelijk Klimaatakkoord om de CO2-uitstoot flink te laten dalen, zo’n 50%, om klimaatveranderingen tegen te gaan. Hiervoor moet landelijk 35 tot 38 TWh worden opgewekt in 2030 op het land, naast zo’n 100 TWh op zee.

Gemeenten
balanceren
tussen te
weinig doen
en te veel
doen

Uitbouwen bestaand beleid
Met de RES 1.0 bouwt de Achterhoek voort op het eigen regionale beleid dat in 2016 geactualiseerd is in de Regionale Uitvoeringsagenda Achterhoek (RUA). Netbeheerder Liander heeft als samenwerkingspartner berekend dat het elektriciteitsnetwerk de opwekking van 1,35 TWh aankan qua distributie.
“Ruim een derde is al gerealiseerd door de bestaande zonne- en windparken en door projecten die eraan komen in de regio Achterhoek. Het resterende deel willen we vooral met grootschalige zon-op-dak-projecten realiseren en met windenergie, waarover we per gemeente afspraken hebben gemaakt”, zegt Frans Langeveld, bestuurlijk trekker van de RES Achterhoek en wethouder duurzaamheid in Doetinchem. “Naast het energieverbruik temperen, willen we de energie zoveel mogelijk duurzaam opwekken, dat is de kern.”

Zorgvuldige landschapskeuzes
Na de verkenning voor de RES 1.0 is gebleken dat er in de Achterhoek veel ruimte is om duurzame energie op te wekken met zon en wind, aldus de opstellers. “Maar”, zegt Langeveld, “we willen in de Achterhoek selectief en zorgvuldig met de ruimte en het landschap omspringen.”
Verschillende suggesties daaromtrent zijn voortgekomen uit de sessies die gehouden zijn met inwoners, volksvertegenwoordigers en andere belanghebbenden. Suggesties die werden bevestigd door de resultaten van een online peiling (Swipocratie) onder de Achterhoekse bevolking eerder dit jaar. Hierbij is samen met Jong RES Achterhoek geprobeerd om ook jongeren te bereiken. Uit de participatieactiviteiten kwamen zo met name de zorgen om de aantasting van de leefomgeving naar voren.
“Signalen die naar voren kwamen waren: zonne-energie bij voorkeur opwekken via zonnedaken, het liefst geen zonneparken; maak windmolens niet al te hoog en cluster ze, hou zo land vrij voor landbouw en landschap. Windmolens en ook zonneparken zorgen ook in de Achterhoek voor nogal wat maatschappelijk rumoer recentelijk. Een derde signaal dat naar voren kwam: maak een verdienmodel voor de lokale omgeving zelf. Dat laatste betekent: minstens 50% lokaal eigenaarschap. Een eis die we moeten stellen aan initiatiefnemers op het gebied van zonne- en windenergie.”

Zon én wind
Om duurzame energie op te kunnen wekken en te kunnen transporteren via het bestaande elektriciteitsnetwerk, is een opwekcombinatie van wind- en zonne-energie nodig. Langeveld licht toe: “Als de zon schijnt waait het vaak niet en andersom. In de zomer is de productie van zonne-energie hoger, maar het verbruik lager. Windenergie is meer gestaag door het hele jaar op te wekken. Maar we hebben beide nodig voor balans op het netwerk en om de opgewekte energie goed te kunnen benutten. Alleen inzetten op zonneparken gaat ten koste van landbouwgrond, daarom kiezen we ervoor om stevig in te zetten op zon-op-dak-projecten, zoals zonnepanelen op bedrijfsdaken en boven parkeerplaatsen. Daarnaast hebben we een aantal zoekgebieden opgenomen in de RES waar windturbines geclusterd kunnen worden. Hoe en waar precies, dat moet nog worden uitgewerkt in het traject naar RES 2.0.”

Achterhoekse benadering
Thijs Huls sprak tijdens de persbijeenkomst als vertegenwoordiger van Jong RES Achterhoek, een organisatie die op zich losstaat van RES Achterhoek, maar wel intensief bij RES 1.0 betrokken is. “Voor veel jongeren is het vaak ver van hun bed, maar zij zijn juist wel de generatie voor wie energietransitie van groot belang is voor hun toekomst.”
Frank Duenk, programmaleider van RES Achterhoek, benadrukte het belang van een Achterhoekse benadering: “Het gaat om een regionaal perspectief, de gemeenten zijn te klein.” RES 1.0 is volgens hem in feite een actualisatie van het Akkoord van Groenlo. Voor gemeenten is het balanceren tussen te weinig doen, waardoor hun bijdrage aan de energietransitie naar duurzaam te laag is, en te veel doen, waardoor het landschap te veel wordt aangetast.”
Met een kaart verduidelijkt Duenk de gemeentelijke plannen in de Achterhoek met betrekking tot windenergie. Daarop is goed te zien dat de zoekgebieden voor windturbines van verschillende gemeenten geografisch aansluitend zijn op elkaar, en gelegen zijn aan de gemeentegrenzen. “Over die windmolens en ook over zonneparken moeten we in gesprek blijven met stakeholders”, stelt Duenk. “Met name met de inwoners. De focus is: lasten en lusten in de regio, en samen doen.”

Lokaal bijdragen, lokaal profiteren
Alle partners die betrokken zijn bij de RES vinden dat uitgangspunt ‘lokaal bijdragen, lokaal profiteren’ belangrijk. “We willen dat inwoners, maatschappelijke organisaties en dorpen die betrokken zijn bij de planvorming of hun nek uitsteken om bij te dragen aan duurzame energieproductie, ook voor minimaal 50 procent moeten profiteren van de opbrengsten van opweklocaties voor zon en wind. De RES-partners hebben afgesproken om op korte termijn het plan ‘Lokaal (collectief) eigendom’ uit te werken, zodat omwonenden en lokale energiecoöperaties met dezelfde spelregels werken bij de realisatie van zonne- en windparken”, licht Langeveld toe.

Warmte
In de RES 1.0 is ook een verkenning opgenomen voor een Regionale Warmtestructuur (RWS). Hieruit blijkt dat de Achterhoek weinig eigen warmtebronnen heeft om warmte te produceren ter vervanging van aardgas. De warmtekaart laat zeven mogelijke warmteclusters zien: in Groenlo, Winterswijk, Aalten, Ulft, Doetinchem, Didam en ’s-Heerenberg. Zeker is dus dat voor verwarming in de toekomst in de Achterhoek elektriciteit onontbeerlijk is. De elektriciteitsvraag zal hierdoor flink toenemen.

Vervolgtraject
In de RES 1.0 is de mogelijke verdeling van zon en wind op hoofdlijnen vastgelegd. “Daarmee hebben we regionaal de koers voor de komende jaren bepaald. Bij de uitvoering zijn voornamelijk de gemeenten aan zet, in nauwe samenspraak met hun inwoners. Want de concrete projecten moeten voldoen aan de lokale en provinciale omgevingsvisies en regelgeving. Dat is de juridische basis voor het wel of niet kunnen afgeven van vergunningen voor zon- en windparken. De gemeenten moeten de RES 1.0 daarom vastleggen in hun eigen beleid”, blikt Frans Langeveld vooruit.
Voordat de RES 1.0 geconcretiseerd kan worden, zijn (dus) eerst de gemeenteraden, provinciale staten en het Algemeen Bestuur van het waterschap (na het zomerreces) aan zet om de RES 1.0 vast te stellen. De volksvertegenwoordigers zijn tijdens de gehele voorbereidingsperiode op verschillende momenten al wel betrokken en geïnformeerd. Maar het is mogelijk dat de raden nog wijzigingen voorstellen. De resultaten daarvan zullen worden verwerkt in de uiteindelijke RES 1.0, die vervolgens ter definitieve besluitvorming wordt aangeboden.


www.res-achterhoek.nl/ontwerpRES1

Vlnr. Frank Duenk, Thijs Huls en Frans Langeveld presenteren RES Achterhoek 1.0 aan de pers. Foto: Mark Ebbers

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant