Afbeelding

Oerend Smart - Tijd van transitie

Opinie Columns

De herfst is in volle gang. Overal kunnen we zien dat de natuur met de grootste verbouwing van het jaar bezig is. Thuis duiken we in de kast op zoek naar onze winterjas, shawl en regenkleding. Ondanks die voorzorgsmaatregelen heb je zo een verkoudheid te pakken. Bij sommigen van ons leidt de herfst zelfs tot neerslachtigheid, de bekende herfstdepressie. Bijna een half miljoen Nederlanders schijnt er last van te hebben. Medisch-meteorologen wijten het aan de snel wisselende weersomstandigheden en het gebrek aan zonlicht. Maar volgens psychologen moeten we ook de symboliek van de herfst niet onderschatten. Het najaar stemt nu eenmaal weemoedig, omdat het onstuimige weer en de vallende bladeren staan voor transitie en de vergankelijkheid van het leven.

Wie de krant openslaat of de tv aanzet, heeft ook weinig reden tot vrolijkheid. Het lijkt wel of de wereld om ons heen zich in het herfststadium van haar evolutie bevindt. De veranderingen volgen elkaar razendsnel op; we zitten in een periode van ingrijpende transitie. Dat zien we overal, of het nu gaat om Europa, Nederland of onze dagelijkse leefomgeving. Klimaatverandering, cybercriminaliteit, polarisatie in het politieke landschap – ze plaatsen de wereld voor grote uitdagingen. Ook in ons eigen land is er in korte tijd veel aan het veranderen. De verschillen tussen de Randstad en de regio's nemen toe. Lukt het ons mee te bewegen of kiezen we voor de vlucht naar voren? En hoe zit het met de afbraak van de publieke voorzieningen? Burgers krijgen steeds vaker het initiatief in handen, maar weten gemeenten eigenlijk wel hoe ze daarmee om moeten gaan? Als je er al niet somber van wordt, dan slaat op z'n minst de twijfel toe. Of zoals schrijver Simon Carmiggelt filosofeerde: 'In de herfst krijgt de twijfel gelijk. De wereld vergaat een beetje, om het eens te proberen.'

Toch heeft de herfst ook aangename kanten. Met z'n gele, rode en bruine gloed is het verreweg het meest kleurrijke van de vier jaargetijden. De herfsttijd nodigt uit tot ontdekken, verzamelen en selecteren. Onze voorouders begrepen dat als geen ander. Voor hen stond het herfstseizoen gelijk aan oogsten en vergaren – niet voor niets is het woord 'herfst' afkomstig van het Latijnse 'carpo' (ik pluk) en verwant aan het Engelse 'harvest' (oogst). Herfst is de tijd waarin men de vruchten van gedane arbeid plukt, kijkt wat men wil bewaren en vooruitblikt op de tijd die komen gaat. In zo'n overgangsfase past natuurlijk een hoop twijfel: we worden gedwongen na te denken over wat we hebben, wat we écht belangrijk vinden en welke kant we op willen. Transitie maakt creatief en twijfel is het begin van wijsheid. Daarom: welkom herfst, mooi dat je er bent!

Gert-Jan Hospers

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant