‘Klanken die samenkomen in de gewelven’

Dirigent Engel gaat met de Matthäus Passion het experiment aan met de Ulftse Nachtegalen

ZIEUWENT – Nog nooit dirigeerde Emile Engel de Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach zoals Bach hem uitvoerde in de Thomaskirche in Leipzig: door middel van dubbelkorigheid ofwel cori spezzati. Nu maakt hij, Engel, met de Ulftse Nachtegalen en dirigent Ben Simmes een droom waar.

Door Josée Gruwel

In de negende editie van de uitvoering van de Matthäus Passion, onder leiding van Emile Engel in de Werenfriduskerk in Zieuwent, klinkt er voor het eerst dubbelkorigheid zoals Bach die bedoelde. Engel: “Onder de muziek van de Matthäus Passion, die het lijdens- en sterfverhaal van Jezus vertelt als in het evangelie volgens Matteüs, ligt de symboliek van de kruisvorm. Bach maakte deze zichtbaar door in de Thomaskirche in Leipzig, waaraan hij verbonden was, tijdens de uitvoering van de Matthäus Passion zijn koren op drie plaatsen op te stellen: twee koren boven in de twee tegenover elkaar liggende zijgalerijen en één in het midden voorin de kerk. Door deze opstelling kreeg de muziek voor de luisteraar een aparte dimensie: het geluid kwam in het midden van de basiliek samen, terwijl eromheen een stereo-effect ontstond.
Engel: “Er ontstaat daarbij een prachtige totaalklank van klanken die samenkomen in de gewelven.”
Het idee van de cori spezzati kwam ooit van Adriaan Willaert (1490 -1562), de leider van de befaamde Venetiaanse componistenschool. Hij bracht als eerste vernieuwing in de muzikale traditie door stukken voor dubbelkoor en twee orgels te schrijven. Simmes: “De uitvoeringen waren in die tijd een sensatie.”

Uitdaging
Bij de uitvoering in Zieuwent staan vocaal ensemble Ex Arte, projectkoor Concentus-Cantzione, barokorkest La Sorpresa, en de zes solisten voorin de kerk en zingen de Ulftse Nachtegalen vanaf de koorzolder, hoog achterin de kerk. De Nachtegalen zingen voor de pauze mee met het groots opgezette openings- en het slotkoor, en bij twee koralen. Als de eerste zin van het openingskoor klinkt, ‘Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen...’, hebben de ze de melodielijn. Simmes: “Dan zingen wij de rode draad, een prachtige lijn, de dragende stem. Die zin is voor ons het begin van een bijzondere uitvoering, een enorme uitdaging, want de basiliek is groot.”
Engel durft het experiment met Simmes en de Nachtegalen wel aan. “Ze staan garant voor hoge kwaliteit. Daarnaast is het belangrijk dat je werkt met een dirigent waarmee je een muzikale band voelt. Met deze ingrediënten verheug ik me op de uitvoering. Die wordt gewoon geweldig. Op Goede Vrijdag 2022 is het de bedoeling dat de Ulftse Nachtegalen alle koralen zingen.”

Peter Arink
Ook nieuw is het optreden van bas/bariton Peter Arink, afkomstig uit Lievelde. Hij debuteert in Zieuwent met de Christuspartij. Arink studeerde aan het conservatorium in Enschede en Utrecht. Aansluitend werd hij lid van het studio-ensemble van het Internationaal Opera Centrum Nederland in Amsterdam. In 1993 debuteerde hij als Papageno in Die Zauberflöte op het Festival d’Auvers in Frankrijk. Sinds 2007 is hij verbonden aan het koor van de Nationale Opera, waar hij veelvuldig solistisch te horen is. Ook als oratoriumsolist heeft hij een aanzienlijk repertoire opgebouwd.

Vrijdag 30 oktober, op Allerzielen, om 19.30 uur is in de St. Werenfriduskerk de uitvoering van de Matthäus Passion. Zie voor info, ook in verband met coronamaatregelen, en voor tickets www.paaspopklassiek.nl.