Groenlose student
Dirk Naaijkens in Afrika
Werken bij straatkinderen-project in Oost-Oeganda
GROENLO/OEGANDA - Dirk Naaijkens uit Groenlo zet zich in voor straatkinderen in Oeganda. Hij stuurt dit verslag van zijn werk en belevenissen.
Stichting RICODE (Rural Initiative for Community Development) zet zich in voor bestrijding van armoede en ongelijkheid in landelijke gebieden in Oost-Oeganda, in de breedste zin van het woord. De stichting doet uiteenlopende projecten, waaronder begeleiding van HIV/aids-besmette tienermoeders en ondersteuning van lokale boeren. Nu zijn we druk bezig met een project rondom straatkinderen in het district Soroti. Op maandag 6 juni (twee weken na aankomst) zijn we met dit project gestart. Het bestaat uit psychomotorische therapie, afgewisseld met psychologische ondersteuning. Hierbij wordt de groep van zo'n twintig straatkinderen/-jongeren voorzien van ontbijt en lunch, want: praten met een psycholoog heeft weinig baat als datzelfde kind rondloopt zonder die dag een hap gegeten te hebben. Ons uiteindelijke doel is 'resettlement': de terugkeer van straatkinderen naar hun thuis. Dit hoeft niet per se bij ouders te zijn. In sommige gevallen is één van de ouders overleden aan HIV/aids, en is de andere ouder hertrouwd. In dit nieuwe huwelijk is dan geen plaats voor het kind, waardoor deze noodgedwongen op straat dient te verblijven.
Hekserij
Een ander voorkomend fenomeen waardoor kinderen op straat belanden is 'hekserij'. Nog steeds zijn er priesters en dokters in Oeganda die zich bezighouden met het 'occulte', waar het offeren van kinderen onder valt. Hiervan is één van de straatkinderen uit onze groep slachtoffer geworden. De lokale priester droeg zijn vader op zijn enige kind te offeren, zodat hekserij in zijn familie zou worden uitgebannen. Toen de vader hier gehoor aan wilde geven, kwam de moeder ertussen, die er fel op tegen was. Dit zorgde ervoor dat de moeder met haar zoon moest vluchten om haar leven en dat van haar kind te redden, omdat de vader beiden dood wilde hebben. Met een machete joeg hij hen achterna, totdat ze buiten zijn bereik waren. Moeder is nu zoek, de jongen leeft op straat. Verhalen als dit zijn helaas geen uitzondering.
Cultuurshock
Via een project voor mijn studie Culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht, kwam ik in contact met Christine Among, oprichtster van stichting MamaWatoto (Swahili voor: moeder van de kinderen). Zij komt zelf uit Oeganda, waar ze moest vluchten voor het Verzetsleger van de Heer. Deze rebellengroepering onder leiding van Joseph Kony was, en is nog steeds, berucht door het afhakken van ledematen bij weerloze slachtoffers. Christine woont al geruime tijd in Nederland. Toen ik haar vroeg of ze nog tips had voor een leuke stageplek, zei ze: 'You can come to Uganda, if you want.' Dat balletje is gaan rollen, en nu zit ik onder de Afrikaanse zon in de stad Soroti, in het oosten van Oeganda. Ik verblijf bij Alice, de dochter van Christine, en haar dochtertje van amper een jaar oud. Ik hoef geen wekker te zetten: eerst word ik gewekt door de haan, een half uur later door de kleine. Het doel van mijn stage is om te zien hoe een organisatie die bezig is met ontwikkelingsprojecten, in de praktijk werkt. En dat is nogal anders dan ik me voor vertrek had voorgesteld. Zo wordt het concept 'tijd' door Oegandezen nogal ruim genomen. Toen we bijvoorbeeld een afspraak maakten bij de Kinderbescherming, om de instanties te informeren over ons project, zei de man in kwestie: 'So, let's say we see eachother tomorrow morning, at nine-ten.' Toen we de volgende ochtend om 9.00 uur nog niet in de auto zaten, zei ik dat we op moesten schieten; hij verwachtte ons immers over 10 minuten. 'We have to hurry, we are expected at 9.10,' zei ik. 'Yes, so we have time. 9-10; African time!' Bleek hij ergens tussen 9.00 en 10.00 uur te bedoelen. Ook simpele dingen waartegen je machteloos staat. Wil je op de computer iets uittypen, blijkt de elektriciteit er in de gehele stad al 24 uur uit te liggen. En internetten gaat nog ouderwets in een internetcafé. Een wereld van verschil met thuis.
Hulp uit met name de Achterhoek
De eerste weken van mijn stage ben ik vooral bezig geweest met het zoeken naar mensen en bedrijven die willen doneren. Daarvan ken ik er natuurlijk het meest in Groenlo, waar ik vandaan kom, en omstreken. De Achterhoek dus. Dus ben ik gaan rondvragen. Met succes! Door gebrek aan budget lag de organisatie nogal op zijn gat toen ik aankwam, maar dankzij veel vrijgevige Achterhoekers zijn we van start gegaan. Ik ben erg trots dat ik dit, met veel hulp natuurlijk, van de grond heb gekregen in korte tijd.
Toen we (Alice, de projectmanager en ik) zo'n drie weken geleden bij de lokale Kinderbescherming aankwamen, meldde de aanwezige kinderrechter dat hij in zijn maag zat met een straatkind. Michael, heette hij. 13 jaar oud. Michael zat al vier maanden in voorlopige hechtenis op het politiebureau, nadat hij was overgeplaatst vanuit een naburig district. Hij zag eruit alsof hij al maanden op straat leefde, erg vermagerd en onverzorgd. De aanklacht: het stelen van een geit, iets dat grappiger klinkt dan het daadwerkelijk was. Wat was er aan de hand? Michael werkte bij zijn oom op de boerderij, die vooral koeien hield. Hij werkte er lange tijd, maar kreeg nooit iets uitbetaald. Hierdoor besloot hij zelf een geit mee te nemen en deze te verkopen, zodat hij zichzelf kon uitbetalen. Hij bleek geen succesvolle dief; nauwelijks een uur erna werd hij met geit en al gepakt door de politie. 'Dus,' zei de kinderrechter, 'het is een geval van arbeidsuitbuiting van een minderjarige. Ik vond dus dat ik hem niet naar de gevangenis door kan sturen, tussen allerlei échte misdadigers. Michael zegt vervolgens naar huis te willen, maar dan geeft men aan dat er geen geld voor transport is. 'Kunnen jullie helpen?', werd ons gevraagd. De realiteit in Oeganda, anno 2016.
volgende week het vervolg
www.ricode.org
facebook.com/dirk.naaijkens
