Zijn Oost-Achterhoekse lokale media waakhond van democratie?
Voorzichtig positief antwoord voor regionale dagbladen en edities Achterhoek Nieuws
Door Bernhard Harfsterkamp
WINTERSWIJK - De bijeenkomst op 1 december 2017 in de Koppelkerk in Bredevoort, waarop het functioneren van de lokale media centraal stond, was voor Jan Rietman aanleiding om een onderzoek uit te voeren in de gemeenten Aalten, Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. Centraal stond daarbij de vraag of de regionale dagbladen, de huis-aan-huisbladen en de lokale omroepen de lokale politiek in voldoende mate kritisch volgen. Oftewel kunnen deze media de functie van waakhond waarmaken. Rietman concludeert na zijn onderzoek dat de vraag alleen voorzichtig positief bentwoord kan worden voor de regionale dagbladen en "in tweede instantie" voor de verschillende edities van het Achterhoek Nieuws.
Vragenlijst
Jan Rietman is ex-journalist en is bestuurs- en bedrijfskundige en onderzoeker. Momenteel is hij medeverantwoordelijk voor de televisie-uitzendingen van RTV Slingeland. Daardoor is hij vaak aanwezig bij politieke vergaderingen en persgesprekken en interviewt hij regelmatig gemeenteraadsleden, burgemeesters en wethouders. Ook het functioneren van zijn eigen lokale omroep heeft hij in het onderzoek betrokken. Voor het onderzoek heeft hij 110 vragenformulieren naar de burgemeesters, wethouders en raadsleden van de vier Oost-Achterhoekse gemeenten gestuurd. De vragen hebben betrekking op de waardering voor en het gebruik van de lokale media. Daarnaast heeft Rietman de eerste tien weken van 2018 bij gehouden welke berichten er zijn verschenen in die media. Daarbij heeft hij onderscheid gemaakt in korte berichten (vooral persberichten van de gemeentes), verslagen van vergaderingen en bijeenkomsten en achtergrondbeschouwingen en analyses van het politieke nieuws. Rietman heeft alle artikelen die betrekking hadden op de gemeenteraadsverkiezingen hierbij buiten beschouwing gelaten.
Respons teleurstellend
De respons op de verstuurde vragenlijsten was voor Rietman teleurstellend. Van gemeenteraadsleden en wethouders heeft hij 29 reacties gekregen, waarvoor hij ook nog diverse herinneringen moest sturen. Burgemeester en Wethouders van Oost Gelre reageerden wel, maar lieten weten geen behoefte aan het onderzoek te hebben. Op zijn best kan dit niet reageren volgens Rietman aangeduid worden als onverschilligheid, maar in het geval van Oost Gelre noemt hij het "onwil". Omdat er te weinig respons uit Oost Gelre en Berkelland was kan Rietman voor deze gemeenten geen representatieve uitspraken doen over de waardering van en het gebruik door de lokale politici van de lokale media. Voor Aalten en Winterswijk kan dat wel. In Aalten reageerden tien raadsleden.
Mooie cijfers voor Aaltens en Dinxpers Nieuws
Het gemiddelde cijfer dat ze gaven voor het gebruik van de lokale media als middel en bron is voor het Aaltens Nieuws 7,2 en voor het Dinxpers Nieuws 6,7. AFM Aladna krijgt een 6,6 en Aalten Vooruit 6,5. De andere media scoorden lager of kregen geen cijfers, omdat er onvoldoende scores waren. Bij de waardering wordt het Aaltens Nieuws en de Gelderlander het vaakst genoemd als het om de kwaliteit van de berichtgeving gaat. Alle respondenten geven aan dat ze (kritische) analyse en achtergrondverhalen missen.
Veel in Achterhoek Nieuws
In Winterswijk reageerden acht raadsleden en twee wethouders. Van hen krijgt het Achterhoek Nieuws een 8,2, de Winterswijkse Weekkrant 7,6, RTV Slingeland 7,3 en de Gelderlander 6,8. Bij de vraag over de kwaliteit van de berichtgeving scoren de Gelderlander, RTV Slingeland en het Achterhoek Nieuws het best. Ook in Winterswijk worden de (kritische) analyse en de achtergrondverhalen gemist. Enkele raadsleden vinden de berichtgeving niet neutraal. Bij het "tellen" van de artikelen uit de eerste tien weken van het jaar valt in Aalten op dat het Aaltens Nieuws en AFM Aladna het 't beste doen. Het Aaltens Nieuws heeft daarbij het hoogste aantal verslagen. In Winterswijk vallen het Achterhoek Nieuws, RTV Slingeland en de Gelderlander het meeste op. In Berkelland verzorgt de Tubantia verreweg de beste berichtgeving. Het Achterhoek Nieuws staat op de tweede plaats. In Oost Gelre scoren de Groenlose Gids en de ELNA beter dan de Gelderlander.
Waakhond meer gestalte geven
Rietman vindt de grote rol die het Achterhoek Nieuws 'voor zich opeist' opvallend. "Er is, zeker voor een huis-aan-huisblad, veel redactionele ruimte voor berichtgeving, ook over de lokale democratie", schrijft hij in 'Op zoek naar de waakhond', het rapport over zijn onderzoek. "Daarom is de term huis-aan-huisblad wellicht wat te beperkt. De uitgaven kenmerken zich meer als weekblad." Ook de Gelderlander en de Tubantia zijn een belangrijk medium voor de lokale democratie. Daarnaast hebben de lokale omroepen RTV Slingeland en Aladna FM een duidelijke functie omdat ze vergaderingen volgen en plaatselijke politici interviewen. Hoewel Rietman een voorzichtig ja geeft op de vraag of de lokale media de waakhond van de lokale democratie zijn, geeft hij aan dat er nog veel verbeterd kan worden. Daarvoor moet er meer aandacht komen voor analyse en achtergrond. "Met name in de analyse en het achtergrondverhaal krijgt de waakhond zijn gestalte", zegt Rietman. Over het rapport heeft Rietman ook gesproken met Gerwin Nijkamp hoofdredacteur van het Achterhoek Nieuws. "Wij volgen in principe alles wat in de gemeenteraad besproken en besloten is. Het is onze wens om meer achtergrond en analyse te kunnen bieden, maar daarin worden we vooralsnog wat beperkt door capaciteit en middelen."