Het monument wordt onthuld door ontwerpers Joep Karnebeek (links) en buurtbewoner Joop te Brake. Foto: Dinès Quist

Het monument wordt onthuld door ontwerpers Joep Karnebeek (links) en buurtbewoner Joop te Brake. Foto: Dinès Quist 

Gedenkteken Joods werkkamp Lievelde onthuld

Maatschappij

LIEVELDE - Een prachtig oorlogsmonument werd afgelopen zondag 4 oktober onthuld. Zo mooi als het monument is, zo triest is de reden waarom het er staat. Nabij de plek waar het oorlogsmonument staat, stond tijdens de Tweede Wereldoorlog een Joods werkkamp. Joodse tewerkgestelden werden precies 80 jaar geleden, vanuit het Lieveldse werkkamp, afgevoerd naar een doorgangskamp. In de veronderstelling dat zij herenigd zouden worden met hun familieleden, stapten zij in de trein met eindbestemming kamp Westerbork. Middels dit duivelse plan werden er zoveel mogelijk Joden in één keer gedeporteerd.

Door Dinès Quist

Een levensgrote tak met één blaadje eraan, gesneden uit een Cortenstaal plaat, gedenkt vanaf nu de oorlogsslachtoffers van het werkkamp in Lievelde. Het gedenkteken staat naast de kruising van de Lievelderweg en Hamalandweg, vlakbij het stuk grond waar het werkkamp zijn plek had. Het monument wordt op zondagmiddag onthuld door Joep Karnebeek en Joop te Brake. Joop woonde vlakbij het werkkamp en Joep (13) ontwierp het gedenkteken, tijdens een opdracht in de geschiedenisles. De tak staat symbool voor de lijdensweg van de oorlogsslachtoffers, het blaadje staat voor de weinigen die het overleefd hebben, maar ook voor het beetje hoop waar zij zich aan vasthielden.

80 jaar geleden 
Werkgroep ‘Monument Joods werkkamp Lievelde’ heeft zich hard gemaakt voor het monument, dat er eigenlijk al veel eerder had moeten staan. Nu, op de kop af, precies 80 jaar nadat de Joodse mannen vanuit het Joodse werkkamp in Lievelde op de trein naar Westerbork gezet werden, is het een passend moment om het herinneringsmonument te onthullen. Tientallen genodigden komen bijeen bij Loco in Lievelde waar Godfried Nijs het woord voert namens de werkgroep. “Het werkkamp in Lievelde is maar kort in gebruik geweest. Op 18 augustus 1942 komen Joodse mannen aan op station Lievelde, ze krijgen een schep in de hand en moeten diepe afwateringsputten graven.

Duivels plan
De thuis achtergebleven familieleden van de mannen krijgen een brief met treinkaartjes, ‘om herenigd te worden met hun familieleden in de kampen’, zo staat er te lezen. Eindbestemming op de treinkaartjes: Westerbork. Middernacht 2 oktober 1942 worden de Joodse dwangarbeiders onopvallend naar het station van Lievelde gebracht. Van daaruit worden ze doorgevoerd naar kamp Westerbork. In totaal worden op deze manier vanuit heel Nederland in één keer 13.000 Joden in Westerbork samengebracht. Nog diezelfde week beginnen van daaruit de transporten naar de vernietigingskampen in Polen. Vrijwel zeker heeft geen van de dwangarbeiders van werkkamp Lievelde de Tweede Wereldoorlog overleefd.”

Brief uit werkkamp
Maria Monasso leest een bewaard gebleven brief van Aharon Salomon Hartog voor, die hij vanuit het werkkamp schreef. Daaruit klinkt hoop op een goede afloop, helaas is dat geen waarheid geworden. Wethouder Jos Hoenderboom spreekt uit dat het belangrijk is te blijven herinneren wat er gebeurd is en onze vrijheid te koesteren. Vanuit Loco lopen de genodigden in een optocht naar het te onthullen monument, wellicht dezelfde weg als de Joodse mannen 80 jaar geleden hebben afgelegd.

Ceremoniële onthulling 
Tientallen bezoekers scharen zich rond het gedenkmonument. Joep en Joop nemen het zwarte doek eraf en de bezoekers laten het monument op zich inwerken. Een minuut stilte volgt. Na de ceremonie mogen bezoekers, volgens Joods gebruik, een steen leggen op een daarvoor bestemde plek op het monument. Eén van de bezoekers is de heer Wolterinck, hij woont vlakbij het monument. Zijn hele leven heeft hij gewoond in het zelfde huis, wat ten tijde van de oorlog vlakbij het werkkamp stond. “Het werkkamp was al weg toen ik geboren werd. Wel ken ik de verhalen van mijn ouders over het werkkamp,” vertelt Wolterinck. “De Duitsers, hadden een deel van ons huis ingenomen. De mooiste kamer hadden ze ingepikt, zodat ze daar zelf konden verblijven.” Wolterinck is blij dat er nu een monument staat dat de Joden van werkkamp Lievelde herdenkt. Het monument heeft een opvallende plek gekregen aan de toegangsweg van en naar Lievelde, zo blijft de herinnering zichtbaar. Op een informatiebord naast het monument staat een korte uitleg over het Joodse werkkamp.

Maria Monasso-Roes leest een bewaard gebleven brief voor van Aharon Salomon Hartog, die hij vanuit het werkkamp schreef. Foto: Dinès Quist
Godfried Nijs, voorzitter van de Werkgroep Monument Joods werkkamp Lievelde, vertelde over het Joodse werkkamp tijdens WOII en de totstandkoming van het monument. Foto: Dinès Quist
Genodigden wonen de onthulling bij van het herdenkingsmonument aan de Lievelderweg. Foto: Dinès Quist
Een bezoeker legt, volgens Joods gebruik, een herdenkingssteen bij het monument. Foto: Dinès Quist
Genodigden wonen de onthulling bij van het herdenkingsmonument aan de Lievelderweg. Foto: Dinès Quist
Belangstellenden leggen, volgens Joods gebruik, herdenkingssteentjes bij het monument. Foto: Dinès Quist
Op het informatiebord is meer te lezen over het werkkamp en de tewerkgestelden. Foto: Dinès Quist

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant