Vierde 'Dag van de Buurtaal'
Algemeen'Contacten zijn belangrijk, zo leren ze naar elkaar te luisteren'
Door Bart Kraan
BREDEVOORT – Hij wil tijdens de workshop muziek, onderdeel van de vierde 'Dag van de buurtaal', dat 'zijn' leerlingen, met Nederlandse en Duitse tekst, een rap over pesten op school maken. Om hen een idee te geven wat hij van hen verlangt, laat workshopleider Nick Moritz hen met de voeten een ritme aangeven. "Want een rap heeft ritme nodig", aldus Moritz. Daarna brengt hij zelf een rap ten gehore. Die komt hem van de Nederlandse scholieren op de nodige kritiek te staan. "Dit is meer een rijmpje. Een rap hoeft niet te rijmen", zo krijgt hij te horen.
Na wat heen en weer praten, worden er in de tapruimte van stadsbrouwerij De Borghman twee groepen gevormd, een Nederlandse en Duitse die de opdracht krijgen ieder een stuk tekst in hun eigen taal te maken. Die teksten worden dan later tot een rap verwerkt. De Duitse leerlingen gaan meteen aan de slag, terwijl bij de Nederlandse scholieren aanvankelijk de hilariteit de boventoon voert. Maar dan pakken ook zij hun taak serieus aan. Dat hij wat tegengas krijgt, verbaast Moritz niets. "Ze moeten over schaamte en een gebrek aan durf stappen, vinden alles gek", aldus de workshopleider wiens leerlingen graag wilden zingen in plaats van rappen. Maar Moritz heeft bewust gekozen voor een rap. "Vorig jaar had ik een wat grotere groep die ik als een koor wilde laten zingen. Maar dat ging helemaal niet. Toen hebben we een uur over een noot gedaan."
Hoewel ze dus liever wat anders hadden gedaan, komen de deelnemers aan de muziekworkshop toch met een eindproduct in de vorm van een rap. Die mogen ze tijdens de lunchpauze van de 'Dag van de buurtaal' in 't Grachthuys ten gehore brengen. Helaas voor hen is hun rap voor het publiek vanwege het ontbreken van microfoons slecht te volgen. En de Nederlandse scholieren maken het er voor hun gehoor ook niet gemakkelijker op door zeer zacht te zingen. "We hadden microfoons moeten hebben, maar de intentie was goed", aldus Paul van Dun, projectleider namens de Regio Achterhoek. "Het was heel bescheiden", vond Moritz. "De Duitse leerlingen waren wel redelijk te horen, maar de Nederlandse niet terwijl die tijdens de repetitie harder zongen. Zij vonden het moeilijk omdat het met mobiele telefoons werd gefilmd."
Muziek is een van de acht thema's tijdens de vierde 'Dag van de buurtaal' die dinsdag op diverse locaties in Bredevoort is gehouden. Tijdens deze dag zijn ruim 120 leerlingen van vier Achterhoekse scholen (Almende, Schaersvoorde, Gerrit Komrij College en Marianum) en vier Duitse scholen (Marien Gymnasium, Gymnasium Georgianum, Maria-Sybilla-Realschule en Herta Lebenstein-Realschule) in workshops met de thema's bezig geweest, waarbij het praktisch gebruik van elkaars buurtaal (Nederlands en Duits) centraal staat. In vergelijking met de drie voorgaande edities, die alle met een totaal van 500 leerlingen in Duitsland zijn gehouden, is deze bescheiden van opzet. Een bewuste keuze, aldus Van Dun voor aanvang. "We willen nu bekijken of bij een kleinere en meer intieme opzet wat meer blijft hangen bij de leerlingen en of er meer contacten een op een tussen Duitse en Nederlandse leerlingen ontstaan en dat ze dus verplicht zijn elkaars buurtaal te spreken. In grotere groepen gaan de leerlingen op in de massa, kunnen ze zich achter de rug van een ander verschuilen en hoeven ze dus niet de buurtaal te spreken", aldus Van Dun. Die vindt het zeer belangrijk dat Duitsers en Nederlanders die dicht bij bij de grens wonen, elkaar kunnen verstaan. "Wat is er mooier dat wanneer je naar het theater in Bocholt gaat, Mutter Courage van Bertold Brecht in het Duits kunt volgen? Ook tijdens je werk heb je er gemak van dat je de buurtaal spreekt. Hoe kun je als metselaar bij een gevaarlijke situatie iemand waarschuwen als je de taal niet spreekt? Werkgevers willen ook tegenwoordig dat hun werknemers de buurtaal spreken. Zonder Duits kom je niet aan de bak bij Obelink, restaurants en cafés."
Van de opzet van het evenement om Nederlandse en Duitse leerlingen met elkaar in contact te brengen en hen dus als het ware te dwingen om elkaars taal te spreken, komt niet tijdens iedere workshop iets terecht. Zoals tijdens de workshop muziek, waarbij de leerlingen ook in een Nederlands en een Duits groepje worden verdeeld teneinde hen de gelegenheid te geven een stukje rap in de eigen taal te schrijven en er pas later tijdens de repetitie moet worden samengewerkt. "Het was wel leuk, maar je kreeg niet echt contact met de Duitse leerlingen", aldus Schaersvoorde-leerling Sophie Wiggers die dat wijt aan wederzijdse verlegenheid. "Niet bij mezelf, want ik ben vrij open. Maar de Duitse leerlingen waren bang om fouten te maken in het Nederlands en de Nederlanders waren bang om fouten te maken in het Duits."
Tijdens de workshop EHBO, die in De Koppelkerk plaatsvindt, zijn er wel contacten tussen Nederlandse en Duitse leerlingen. Maar nadat de workshopleiders Hettie Radstaak en Michael Katzek de oefeningen hebben uitgelegd, vormen de deelnemers geen gemengd Nederlands-Duitse groepen. "Dat was wel de bedoeling, maar dat werkt niet", aldus Radstaak die desondanks de workshop als waardevol ziet. "We maken hen duidelijk dat ze over de grens bij noodgevallen net zo moeten handelen als ze in eigen land gewend zijn, dat de begrippen hetzelfde zijn en ze bang hoeven te zijn dat ze op de vingers worden getikt."
Maar tijdens de workshop twister, die eerst in de sporthal van 't Grachthuys zou worden gehouden maar vanwege het mooie weer buiten plaatsvindt, is wel sprake van intensieve Nederlands-Duitse contacten. Zoals bij het onderdeel bingo, waarbij de deelnemers elkaar wel in de buurtaal aanspreken. Terwijl bij de workshop literatuur, eveneens in de Koppelkerk, de Nederlandse leerlingen nadrukkelijk samenwerken met de Duitse. Tijdens die workshop behandelen de deelnemers in koppels van twee een hoofdstuk van 'Berkelboot vermist' van Evelien van Dort dat ze 'vertalen' in een powerpointpresentatie waarmee ze het hoofdstuk aan de andere leerlingen 'vertellen'. "Op die manier moeten ze wel samenwerken", aldus Van Dun, die met Inge Nelissen de workshop geeft.
Hoewel de dag niet helemaal aan de verwachtingen heeft voldaan, kijkt de projectleider er met een goed gevoel op terug. "De leerlingen hebben de dag als plezierig ervaren. Maar de Nederlandse en Duitse scholieren moesten met elkaar in contact komen en dat is er niet helemaal uitgekomen. Voor de estafette (een wandeling rond de Slingeplas met combinatie van spelletjes en taalopdrachten, BK) 's middags vormden ze zelf groepjes. Toen hebben we hen min of meer gedwongen met leerlingen van de andere kant van de grens op te trekken. Die estafette werd toch leuk, er ontstonden toen wel contacten tussen Nederlanders en Duitsers."
Hij begrijpt wel waarom Nederlanders en Duitsers elkaar tijdens zo'n dag niet zo snel opzoeken. "Ze zijn bang om fouten te maken. Maar het is toch belangrijk om contact te maken, want zo leren ze naar elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen."
De 'Dag van de Buurtaal' krijgt volgend jaar zeker een vervolg. In welke opzet, wordt nog besproken. "Deze keer wilden we de leerlingen niet in de massa laten opgaan en op deze manier was het beter te overzien. Maar we gaan het nog over de volgende keer hebben. De volgende buurtaaldag wordt wel in Nederland gehouden. Dan is Bredevoort zeker een van de mogelijkheden. In 2019 vindt de buurtaaldag weer in Duitsland plaats."
